نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 995 (
ســوره 17 : اســـرا ( مـکّــی ـ111آیه دارد ـ جزء پا نزدهم ـ صفحه 282 )
( قسمــت هشتـــم )
رمـز پیـروزی
( جزء پانزد هــم صفحــه 283آیه 13 )
بسم الله الرحمن الرحیم
وَکُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِی عُنُقِهِ
وَ نُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ کِتَابًا یَلْقَاهُ مَنشُورًا
تفسیـــر لفظـــی :
و کارنامه هر انسانى را به گردن او بستهایم
و روز قیامت براى او نامهاى که آن را گشاده مىبیند بیرون مىآوریم
تفسیر ادبی و عرفانی :
هرکس را آن چه ســـــزاوار و شایستـــه ی او است ؛
در گــــــردن بستند ! و آن رقــــم بر وی کشیدند !
یکی را تـــاج سعــــــادت بر فـــرق نهــاده ،
درخت امیـــــــــــدش به بَــــــر آمده ،
شبِ جدائی فـــــــــــرو شده ،
و روزِ وصـــــــل برآمده ،
و به پیــروزی نائـــل آمده !
یکـــــــی را به حکــــمِ شقــــاوت ،
گلیــــمِ ادبـــــــار بر ســــــر کشیـــــده !
به تیـــــــــغِ هجــــران خستــــــه ،
و به میــــــــخِ ردّ وابستــه !
آری ؛ قسمتی است که در ازل رفتـــه ،
نــــــــــــــه افــــــــزوده و نـــه کاستــــــــه ،
چه توان کرد ؟ قاضی در ازل چنین خواستــــه ! (1)
بیچـــــــاره آدمی ؛ که از ازل خویش خبـــــــر ندارد ،
از ابــــــــد خـــویش غافــــــــــــل نشینـــــــد ،
و میــــــان بــــــــوده و بـــــــــودنـــی ؛
او را خــــواب غفلــــــت گیـــرد !
و آن گاه از خواب غفلت بیـــــدار گردد که ؛
نامه ی کردار او به دست وی دهند ،
زبـــــانِ صاحبش ؛ قلــــــم ،
آب دهانش ؛ مـــــداد ،
اعضاء و مفصــــل هایش ؛ کاغـــذ ،
و از ابتــــدا تا انتهـــایش امــلاء کرده ی او ،
و فرشتــگان و دبیــــــران ؛ گــواهــــــــــانِ بر او !
یک حرف در آن زیــادت و نقصــان نیست !
آن گاه با وی گــوینـــــــــــــد :
اقْرَأْ کَتَابَکَ کَفَى بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیبًا (14)
نامهات را بخوان ، کافى است که امروز خودت حسابرس خود باشى
جز سر کوی تو ای دوست ندارم جائی
------------------------------------------------------------------------------
(1) : ناگفته نمانَد که خداوند هرکس را با رعایت استحقاق ، و به ملاحظه ی سزاواری و شایستگی ، او را رهبری می کند ! نه آن که هرکس را که خواست ؛ بی سبب گمراه کند ! و در لوحِ ازل همه را چنین مقدّر فرموده !
و طبق همین آیات ؛ آن چه سزاوار و شایسته ی عمل هرکس در دنیا است ، در آن جا به حکم عدالت ثبت شده است ، هرچند در آیات قرآن و در احادیث و اخبار ، بسیار دیده شده که مقدّرات آدمی پیش از تولد ؛ در لوحِ محفوظ ازلی ثبت شده ، و خوش بخت و بدبخت در شکم مادر خوش بخت یا بدبخت است ! که منظور ؛ اثــرِ ذاتی است ! و ظاهر اینها حکایت از عدم اختیار انسان در کارها دارد ، لیکن چندین آیت و حدیث دیگر در خلال همین تفسیر (ادبی عرفانی) دیده می شود که روشن می کند و می رساند که آدمی بر حسب نوع ذات و جنس و سرشت خود و بر اثر کارهایی که به مقتضای آن صفات انجام می دهد ؛ خوش بخت یا بدبخت ( سعید یا شقی ، مؤمن یا کافر ) است ، و این معنا در ازل ثابت است ، و پاداش و کیفر او هم تابــــع عمل او است !
موضوع :